Пересборка прошлого как инструмент политической борьбы: публичная история в постсоциалистической Польше
https://doi.org/10.22394/2074-0492-2022-1-39-68
Аннотация
В статье предлагается общий обзор трансформации политики памяти в Польше с 1989 по 2021 год в контексте постсоциалистической переходной рыночной экономики, одновременных процессов национального государственного строительства, европейской интеграции и создания региональных альянсов с соседними государствами. Прошлое рассматривается здесь как инструмент как внутриполитической борьбы, так и внешней политики. В постсоциалистической Польше возникли две конкурирующие парадигмы работы с прошлым. Первая сосредоточилась на либеральном и примирительном патриотизме, направленном на интеграцию в ЕС, и попыталась учесть исторические нарративы соседей и национальных меньшинств. Вторая парадигма — националистическая, критическая по отношению к идеологическим течениям в ЕС, направленная на устранение внутренних и внешних врагов, а также поощрение национальной гордости. Особое внимание уделяется новым перформативным приемам публичного переживания прошлого и исторической реконструкции в процессе пересборки польской коллективной памяти. Партия «Право и справедливость» коренным образом переосмыслила не только социалистический опыт, но и годы постсоциалистической трансформации. Через массовую публичную историю, основанную на спектакле и реконструкции, партия «Право и справедливость» создала мифопрактику, которая эффективно мобилизовала группы, лишенные преимуществ рыночных преобразований, отождествляя их с «отверженными солдатами» — антикоммунистическими партизанами 1940–1950 годов.
Об авторе
З. Шмыт
Университет им. Адама Мицкевича в Познани
Польша
Польша
Збигнев Шмыт — антрополог и профессор
Проводил этнографические полевые исследования в Польше, Монголии, Северо-Восточном Китае и Сибири. Его научные интересы включают исследования миграции, урбанизации и публичной истории во Внутренней Азии и Польше
Список литературы
1. Гросс T. Я. (2002) Соседи: История уничтожения еврейского местечка (пер. В. С. Кулагиной-Ярцевой), М.: Текст.
2. Пешков И. О. (2013) Историография и память в эпоху перемен: борьба за польское прошлое как продолжение политики академическими и неакадемическими методами. Известия Иркутского государственного университета. Серия: Политология. Религиоведение, 2(2): 84-96.
3. Agnew V. (2004) Introduction: What is reenactment? Criticism, 46 (3): 327-339.
4. Babińska et al. (2018) Stosunek do Żydów i ich historii po wprowadzeniu ustawy o IPN, Warszawa: Centrum Badań nad Uprzedzeniami.
5. Baraniecka-Olszewska К. (2015) Naprzód do przeszłości! Rekonstrukcje historyczne między historią a teraźniejszości. Etnografia Polska, 59 (1-2): 87-96.
6. Bereza M. (2020) Czarnek o wizji UE: Doszliśmy w Europie do poziomu gorszego niż ZSRR i komunizm (https://wiadomosci.radiozet.pl/Polska/Polityka/PrzemyslawCzarnek-o-wizji-Europy-Doszlismy-do-poziomu-gorszego-niz-ZSRR-i-komunizm)
7. Billig M. (1995) Banal Nationalism. London: SAGE Publications.
8. Doroszkiewicz J. (2020) Komunikat Kancelarii Świętego Soboru Biskupów Świętego Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego 17.03.2020 (https://www.orthodox.pl/komunikat-kancelarii-sw-soboru-biskupow-11/)
9. Duda A. (2017) Odzyskana pamięć — rozmowa TVP Historia z Prezydentem RP o polityce historycznej (https://www.youtube.com/watch?v=Z8C0IaZTZLA)
10. Dz.U.2018.1277 (2018) Ustawa z dnia 27 czerwca 2018 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej — Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary (https://ipn.gov.pl/pl/o-ipn/ustawa/24216,Ustawa.html)
11. Engelking B. (ed.) (2004) Zagłada żydów. Pamięć narodowa a pisanie historii w Polsce i we Francji, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
12. Grajewski A. (2012) Pedagogika wstydu czy dumy? (https://www.gosc.pl/doc/1374467. Pedagogika-wstydu-czy-dumy)
13. Hirsch M. (2008) The Generation of Postmemory. Poetics Today, 29 (1): 103-128.
14. Hołda R. (2020) “Jesteście w naszej pamięci”: polskie murale jako nośniki pamięci i popularna forma patriotyzmu. Relacje Międzykulturowe, 1 (7): 47-64.
15. Isakowicz-Zaleski T. (2008) Przemilczane ludobójstwo na Kresach. Kraków: Małe Wydawnictwo.
16. Kaczyński J. (2020) J. Kaczyński dla „GPC” o naciskach ze strony Unii i głosowaniu ws. budżetu: “Będzie weto!” (https://niezalezna.pl/357330-j-kaczynski-dla-gpc-o-naciskach-ze-strony-unii-i-glosowaniu-ws-budzetu-bedzie-weto)
17. Kołodziejczak M. (2015) Rocznicowe rytuały smoleńskie w perspektywie neodurkheimizmu. Przegląd Politologiczny: 147-159.
18. Korzeniewsk B. (2014) Transformacja pamięci — o nieliniowym charakterze przemian w pamięci Polaków. Sensus Historiae, 9(4): 11-22.
19. Mendel, M. (2018) Pamięć, ideologia, władza. Uczenie się zapominania. Forum Oświatowe, 31(1): 25-36.
20. Mazowiecki T. (2021) Exposé 24 sierpnia 1989 roku. J. Marszałek-Kawa, P. Siemiątkowski (eds) Exposé prezesów rady ministrów 1989-2019, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
21. Michoń L. (2016) Mechanizm rytualny O modelu ofiarniczego ustanawiania nowego ładu politycznego, Wrocław: Państwowe Pomaturalne Studium Kształcenia Animatorów Kultury i Bibliotekarzy.
22. Paluchowski W., Podemski K. (2019) Mowy miesięcznicowe Jarosława Kaczyńskiego jako spektakl władzy, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 4: 253-268.
23. Rukat R. (2020) O „zwykłych ludziach” na Marszu Niepodległości: Etnografia demonstracji ulicznej. Adeptus, 16, Article 2139. https://doi.org/10.11649/a.2139
24. Siemaszko E. (2013) Wołyń 1943. Wołają z grobów, których nie ma — katalog wystawy, Szczecin: IPN.
25. Sahlins M. (1985) Islands of History. Chicago: University of Chicago Press.
26. Szkudlarek T. (2018) Pedagogika wstydu i bezwstydna polityka. Forum Oświatowe, 30 (1): 37-52.
27. Szwagrzyk K. (2016) Nasza ludzka powinność — интервью брал K. Pięciak. Tygodnik Powszechny, 9 (28.02.2016).
28. Todorova M. (2009) Imagining the Balkans, Oxford: Oxford University Press.
29. Thompson, E. (2014) It is Colonialism After All: Some Epistemological Remarks. Teksty Drugie, 1: 67-81.
30. Turner V. (1975) Dramas, Fields, and Metaphors: Symbolic Action in Human Society, Ithaca, NY.: Cornell University Press.
31. Wise A. (2010) Postcolonial Anxiety in Polish Nationalist Rhetoric. The Polish Review, 55(3): 285–304.
32. Wolff-Powęska A. (2017) Pamięć Wyzwolona, pamięć Zniewolona: Kultura Historyczna W Procesie Transformacji. Politeja, 14 (47): 7-22 (https://doi.org/10.12797/Politeja.14.2017.47.02)_
33. Zeitlin F. (1998) The Vicarious Witness: Belated Memory and Authorial Presence in Recent Holocaust Literature. History and Memory, 10 (2): 5-42.
Рецензия
Для цитирования:
Шмыт З. Пересборка прошлого как инструмент политической борьбы: публичная история в постсоциалистической Польше. Социология власти. 2022;34(1):39-68. https://doi.org/10.22394/2074-0492-2022-1-39-68
For citation:
Szmyt Z. Reassembling the Past as an Instrument of Political Struggle: Public History in Post-Socialist Poland. Sociology of Power. 2022;34(1):39-68. (In Russ.) https://doi.org/10.22394/2074-0492-2022-1-39-68
Просмотров:
67
Послать статью по эл. почте 